مهمترین عوامل موثر دخیل در بازی های کورکان می توان موارد زیر را نام برد:
محیط ،هوش ،جنس ،سن
در این صفحه در نظر داریم به تاثیر محیط بر بازی کودکان بپردازیم امیدوارم با تکمیل شدن مقاله مورد نظر بتوانم سایر عوامل رانیز در صفحات بعدی تشریح وتفسیر کنم(حیدر بایزیدی)
تأثیر محیط بر بازى کودک را از دو دیدگاه مى‌توان بررسى کرد: | |
|
|
| - غنا بخشیدن به محرکاتى که کودک با آنها بازى مى‌کند: | |
|
| برخى از روانشناسان تنوع محرکات را مهمترین عامل محیطى در رشد هوش مى‌دانند. کودک هر اندازه بیشتر ببیند، بشنود، لمس مى‌کند و از حواس خود بهره بگیرد در سال‌هاى بعدى زندگى به دیدن، شنیدن، لمس کردن و استفاده از دیگر حواس خود علاقهٔ بیشترى نشان خواهد داد. البته، باید توانائى‌ها و محدودیت‌هاى فکرى کودک را شناخت و کیفیت و کمیت محرک‌ها را با آن تطبیق داد؛ یعنى محرک‌هاى محیطى باید به‌جا و به اندازه باشند؛ وگرنه، نه تنها اثر مثبتى ندارند، بلکه ممکن است سبب اغتشاش فکرى و اختلال در یادگیرى کودک شوند. کمبود محرک‌هاى لازم براى رشد به رشد ناکافى سلسله اعصاب مرکزى و به‌ویژه مغز منجر مى‌شود؛ در نتیجه، شخص از نظر هوش که عملکرد مغز به‌خصوص قشر مغز است، رشد کافى نمى‌کند. | |
|
|
| همان‌طور که وجود نور براى رشد و تکامل چشم لازم است و اگر انسان در خردسالى از نور محروم باشد در آینده، حتى با وجود چشم سالم، حس بینائى طبیعى نخواهد داشت، در مورد دیگر حواس نیز وضعیت به همین منوال است. کودک باید دنیاى اطراف خود را بشناسد، مثلاً انسان‌ها، حیوانات و اجسام را ببیند، اشیاء را لمس کند، صداها را بشنود. کودک باید امکان تجربهٔ رفتارهاى گوناگون را داشته باشد. | |
|
|
| از این‌رو، تأکید مى‌شود که تنوع و تحریکات محیطى براى آن فراهم سازید و اسباب‌بازى‌هاى مختلفى بخرید تا هرچه بیشتر به پرورش حواس او کمک کند. یعنی، هر اندازه بیشتر ببیند، بشنود، لمس کند، گفتگو کند در واقع به رشد عقلانی، عاطفی، اجتماعی، اخلاقی، روانى او کمک مى‌شود. | |
|
|
| - تفاوت‌هاى بازى‌هاى کودک در محیط‌هاى مختلف از نظر جغرافیائى: | |
|
| بنابر تحقیقات انجام شده، کودکان ژاپنى بیشتر به فعالیت‌هاى غیررسمى گروهى توجه نشان مى‌دهند، در حالى که بچه‌هاى آمریکائى به بازى‌هاى گروهى و رقابتى علاقهٔ بیشتر دارند. کودکان آمریکائى تنها در مراحل آغازین دوران کودکى به بازى‌هاى مهیج علاقه‌مند هستند، ولى بچه‌هاى ژاپنى این علاقه را براى مدت طولانى‌تر حفظ مى‌کنند. | |
|
|
| نه تنها بازى‌هاى دو کشور، بلکه بازى‌هاى شمال و جنوب یک کشور و حتى محله‌هاى یک شهر نیز باهم تفاوت دارد. فرهنگ هر جامعه در بازى اثر مى‌گذارد و مى‌توان گفت که بازى کودکان، به نوعى منعکس‌کنندهٔ فرهنگ آن جامعه است. | |
|
|
| در مناطق محروم، به این دلیل که افراد توانائى اقتصادى زیادى براى خرید وسایل و اسباب‌بازى براى کودکان ندارند، آن دسته از بازى‌هاى سنتى را که نیاز چندانى به آلات و اسباب ندارد به کودکان خود مى‌آموزند. | |
|
|
| در این جوامع، کودکان یاد مى‌گیرند که براى خود اسباب‌بازى بسازند. این تولید و سازندگى نیز گونه‌اى بازى و فعالیت دلچسب براى این قبیل کودکان به‌شمار مى‌آیند. |
|
|
| کودکان محیط‌هاى فقیر از اسباب‌بازى‌هاى آماده کمتر استفاده مى‌کنند و اکثر وسایل آنها ابتکارى است، از وسایل و اسباب‌بازى‌هاى مصالح مانند گل، شن و ... استفاده مى‌کنند. سخت‌کوشى کودکان این‌گونه محیط‌ها باعث شده است که بازى‌هاى آنها بیش از آنکه حالت تفنّنى داشته باشد حالت سازندگى واقعى داشته باشد. | |
|
|
| به‌علت دور بودن از فضاهاى سالم شهرى و پارک‌هاى شهر، بازى‌هاى کودکان این محیط‌ها در حقیقت بازى نیست بلکه از سر ناچارى و بدون برنامه بوده و اکثر کودکان در هنگام بازى دچار بیمارى‌هاى مختلف جسمى و روحى مى‌شوند. پدران و مادران این‌گونه محیط‌ها اکثراً جهت تأمین معاش، دور از خانواده بوده، در رهبرى بازى فرزندان خود نقشى ندارند و لذا کودکان آنها لاابالى بار آمده و آینده درخشانى ندارند چرا که بازى نقش مؤثرى در ساخت شخصیتى و زندگى آنها ایفاء نمى‌کند. | |
|
|
| در محیط‌هاى روستائى بازى‌هائى دیده مى‌شود که در ارتباط با تقویت حواس مى‌باشد. بافت کلى روستاها عموماً به گونه‌اى است که بیشتر مواد بازى آنها طبیعى است لذا اسباب‌بازى مصالح رونق بیشترى داشته و به همین جهت است که فرزندان روستائى در انتقال به محیط کار به‌ویژه محیط‌هاى کارگرى بهتر عمل مى‌نمایند و از لحاظ جسمى سالم‌تر مى‌باشند. | |
|
|
| محیط‌هائى که داراى سوابق موقعیت‌هاى نظامى و سوق‌الجیشى بوده و یا بر سر راه کاروان‌هاى تجارى و یا لشکرکشى‌هاى نظامى قرار داشته‌اند نوع و کیفیت بازى کودکان را تحت تأثیر قرار مى‌دهد، تربیت حواس مختلف و تقویت فکر کودک در بازى‌هاى کودکان این‌گونه محیط‌ها دیده مى‌شود. | |
|
|
| کودکانى که در مراکز شهرى سکونت دارند عمدتاً به بازى در پارک‌هاى شهر، شهر بازى و ... مى‌پردازند، اکثراً از اسباب‌بازى‌هاى آماده استفاده مى‌کنند به همین خاطر از لحاظ خلاّقیت و سازندگى زیاد موفق نمى‌باشند. | |
|
|
| بازى‌هاى کودکانى که در محیط‌هاى مرفه، بزرگ مى‌شوند متفاوت از بازى‌هاى دیگران است اکثراً از وسایل و اسباب‌بازى ساده و مکانیکى یا آماده استفاده مى‌نمایند در نتیجه قوهٔ تخیّل این‌گونه کودکان در بازى‌هاى آنها بیشتر دخالت داشته، چون از پرداختن به بازى‌هاى مصالح بازداشته مى‌شوند! لذا ابتکار و نوآورى خود را از دست مى‌دهند و اکثراً وابسته پرورش مى‌یابند و انتقال سختى به دنیاى کار دارند. | |
|
|
بازى‌هاى محیط‌هاى آموزشى اکثراً از نوع برنامه‌ریزى شده هستند و با توجه به نوع رشد ذهنی، اجتماعى و عاطفى کودکان طراحى مى‌شوند. در این‌گونه محیط‌ها، بازى‌ها، بسته به جامعه‌اى که آموزشگاه در آن قرار دارد کیفیت بازى فرق مى‌کند محیط‌هاى آموزشى مناطق فقیر اکثراً فاقد وسایل بازى مى‌باشد و کودکان در هنگام بازى محدودیت‌هاى زیادى را تحمل مى‌نمایند و در نتیجه بازى‌هاى آنها از آزادى لازم برخوردار نبوده و شرایط یک بازى مناسب را ندارد.
